طبیعت در شهرستان اراک

طبیعت در شهرستان اراک

رودخانه قره چای یا زرین روداین رودخانه از دو رود تشکیل می شود و وسعت حوزه آبریز آن حدود 23921 کیلومتر مربع است . شاخه جنوب آن از کوه های سربند و راسوند و تالاب وعمارت و سراب های استان ، عباس آباد ، کله و نهرمیان سرچشمه می گیرد . این شاخه ها در محل پل دو آب به هم پیوسته ، رود واحدی را به نام چرّا « شرا » تشکیل می دهند ، پس از عبور از بخش چرّا با جهت جنوب به شمال با « دبی » قابل ملاحظه ای به شاخه غربی قره چای می پیوندد . شاخه غربی که از کوه های الوند همدان سرچشمه گرفته از بهم پیوستن شش رود کوچک به وجود می آید که در دشت رزن و بهار به نام سیمینه رود نامیده می شود ، در دشت کبودر آهنگ ، شاخه فرعی « زهتران » و « خمیگان » از شمال به جنوب جریان یافته که این رودخانه در انتهای بخش چرّا با رودخانه چرّا یکی شده و به طرف ساوه جریان پیدا می کند ، در ساوه نیز دو رود کوچک به نام های « سامان » و « یاتان » بهم پیوسته به نام رود مزلقان یا مردقان ( مزدقان ) وارد قره چای شده پس اط گذشتن از دشت ساوه در محل پل دلاک به قمرود پیوسته و به « مسیله » و به کویر نمک می ریزد ، طول این رودخانه حدود 540 کیلومتر است . این رودخانه بویژه شاخه های آن در سربند و کزاز و بخش چرّا بعلت موقعیت طبیعی ویژه ، مناظر بسیارزیبایی پدید آورده که از جهت جاذبه های تور سیم و بهره برداری جهانگردی و ایرن گردی ، واجد اهمیت خاص است ، تراکم این مناظر دلنشین بویژه در منطقه سربند و کزاز که سرچشمه ها و سرشاخه های متعدد رودخانه را در خود جای داده بسیار جالب توجه است . اما این مناظر بسیار زیبا بعلت آن که در منطقه کوهستانی قرار گرفته و فاصله طولانی با مراکز شهرها دارند ، فاقد امکانات زیر بنایی مناسب گردشگری و ایرانگردی هستند . با ایجاد تأسیسات اولیه گردشگری این مناطق می تواند از مرکز مهم جذب و جلب گردشگر و ایرانگرد باشد و یا حداقل می تواند مردم استان را بخود جلب کند . رودخانه قمروداین رودخانه که 288 کیلومتر طول دارد حوزه آبریز آن ، کوهستان های اطراف خمین و گلپایگان و خوانسار به وسعت 16050 کیلومتر مربع در جنوب شرقی استان مرکزی قرار دارد ، که مسیر قابل ملاحظه ای از این رودخانه در استان مرکزی واقع است . شاخه اصلی آن از کوه های لرستان ، گلپایگان و خوانسار سرچشمه گرفته و در هر مکان نام ویژه ای دارد . شاخه اصلی به نام دربند یا گلپایگان ، از کوه های زاگرس سرچشمه گرفته و شاخه اصلی و پر آب قمرود می باشد و در جهت شرق به غرب جریان دارد . رودخانه خوانسار از کوه های این شهرستان سرچشمه گرفته ، پس از ورود به دشت گلپایگان به آن می پیوندد .که در پائین گلپایگان ، خرقاب نامیده می شود . این دو رود به نام (( خرقاب )) در 23 کیلومتری شرق خمین در نزدیکی (( گلهاگرد )) با رودخانه خمین یکی می شوند . رودخانه خمین از کوه های آشناخور ، سرچشمه گرفته و جهت آن ، جنوب غربی _ شمال شرقی است . شاخه های کوچکتری در خمین از کوه های ( نشهر ) و پشتکوه و دالایی و بیشه علی و حمزه لو سرچشمه گرفته که در 2 کیلومتری غرب خمین نزدیک روستای ریحان و (( ارّه )) به رود خمین می پیوندند . رودخانه قمرود پس از گذشتن از نیم ور و کنار محلات و غرب دلیجان بسوی قم می رود و در ناحیه (( پل دلاک )) در 20 کیلومتری شمال شرقی قم به قره چای پیوسته وارد مسیله شده و به کویر نمک می ریزد . از دیدگاه جاذبه های طبیعی گردشگری ، هر چند مسیر رودخانه قمرود بویژه پیش از عبور از نیمور محلات به اندازه منطقه سربند و کزاز ، چرّا ، سرسبز و زیبا نیست . اما جاذبه های گردشگری و ایرانگردی آن را نباید نادیده گرفت . بویژه در منطقه خمین و محلات با ایجاد امکانات و تأسیسات به جاذبه های گردشگری افزوده می گردد ، که می تواند در کنار جاذبه های طبیعی شهر زیبای محلات و پارک و سرچشمه و گلخانه ها و آب گرم معدنی ، مجموعه بسیار زیبا و جذابی برای گردشگران به وجود اورد . چشمه های معدنی چشمه های دایمی فراوانی در استان وجود دارد که به مناسبت فراوانی آب و سرسبزی و زیبایی طبیعی و آسانی دسترسی به آنها از جاذبه های طبیعی بسیار مهم بشمار می روند و می توان محل گذران ایام فراغت و تفرجگاه اهالی استان و ایرانگردان باشد . مهمترین آنها عبارتند از : سرچشمه محلات ، چشمه پنجه علی ، سرآب اسکان ، سرآب حک ( سراب بولاغ ) ، سراب عباس آباد شازند ، چشمه انجدان ، چشمه بالقلو در ساوه ، که تنها در سرچشمه محلات و پارک کنار آن ، تسهیلات و امکانات جهانگردی ایجاد شده است . در دامنه کوه سفید خانی ، چشمه چینچلی ، با آب معدنی و گوارا می تواند از جاذبه های خود طبیعی به حساب می آید . چشمه های آب گرم محلات چشمه های آب گرم محلات به فاصله 15 کیلومتری شمال شرقی محلات قرار دارد . این چشمه های آب گرم معدنی در سمت شرقی کوه خورزن در نزدیکی روستای نینه از دهستان خورهه قرار گرفته است . استفاده از چشمه های آب گرم معدنی محلات سابقه باستانی داشته و می توان تاریخ استفاده از آن را با آثار باستانی خورهه در یک جهت پنداشت . از دوران باستان تاکنون از آب گرم محلات به خاطر خواص درمانی آن استفاده می کرده اند . آب این چشمه ها از ترکیب ، آبهای سولفاته کلسیک و از ته آبهای ، هیپبر ترمال بوده که در درمان بیماری های نقرس و هم چنین بیماری های کبدی ، صفراوی و کلیوی و دستگاه گوارش مؤثر است . سالهاست که مردم ایران بویژه استان مرکزی و شهرهای قم و کاشان و اصفهان برای درمان و تفریح و گردش به محلات و آبگرم روی می آورند . فصول استفاده از چشمه های آب گرم محلات بهار و تابستان است به ویژه دو ماهه مرداد و شهریور می باشد . چشمه کیخسرو ، سراب حک یا چشمه بلاغ این سرای یا چشمه بزرگ در دشت کزاز و در دامنه کوه راسوند قرار دارد . به علت سرسبزی و زیبایی طبیعت قابلیت آن را دارد که از مراکز مهم جذب توریسم و جهانگردی و ایرانگردی باشد . چشمه چیقلی در 28 کیلومتری جنوب غربی اراک و در بالا دست روستای رباط میل بر سینه با صلابت رشته کوه سفید خانی ، گردشگاه مصفای چپقلی واقع است . که خواص درمانی چشمه آب معدنی آن زبانزد خاص و عام است . آب معدنی چپقلی از ردیف آب های بی کربنات کلیسم دار است و منیزیم آهن دار فاقد هرگونه آلودگی میکروبی است و از نوع آب های سرد و سبک است که آشامیدن آن اثرات درمانی شگرفی در بدن دارد . این چشمه دائمی با کیفیت مطلوب 8 دهم لیتر در ثانیه آب دهی دارد و تأثیر آن در دفع سنگ کلیه و مثانه در بین عموم زبان زد است . آب معدنی چشمه گراوچشمه فوق به فاصله 5 کیلومتری شهرستان تفرش بین دو روستای گبوران و طراران واقع گردیده است و دسترسی به ان آسان است . آب این چشمه ، معدنی و دارای خواص درمانی است . گراو متشکل از چند قسمت در سطح زمین است که از آنجا به حالت جوشش از سطح زمین خارجشده و در یک قسمت نیز آب همراه گازکربنیک فراوان از منفذی خارج می شود . آثار بجا مانده در اطراف چشمه یک چهار دیواری را نشان می دهد که بطور گسترده به عنوان حمام زنانه از آن استفاده می شده است . آب گراو تفرش ، آب معدنی بی کربناته مخلوط است که به نسبت تقریباً مساوی یون های سدیم و کلسیم در آن یافت می شود . استحمام در این آب اثر تسکینی داشته همچنین باعث باز و بسته شدن عروق می گردد دریاچه قاسم آباداین دریاچه طبیعی و بسیار زیبا در غرب بخش چرّا ، در غرب خنداب و در منطقه کوهستانی بین روستاهای اوچ تپه ، کرد و خورد 7 توتل و قاسم آباد قرار دارد ، محل دریاچه دشت کوچکی است که اطراف آن را کوه ها احاطه کرده اند . نزولات آسمانی آن مناطق در آن جمع شده و به صورت دریاچه در آمده است . در سال های خشکسالی آب آن کم و گاهی خشک است . اما در سالهایی که بارندگی زیاد است این دریاچه حتی قابل قایق رانی است وسعت آن حدود 3 کیلومتر و 2 کیلومتر است در فصل پائیز و ابتدای زمستان به علت آب و هوای مناسب ، محل تجمع پرندگان مهاجر است . دریاچه میقان دریاچه یا کویر میقان در شمال شرقی اراک و در دشت فراهان قرار دارد . مساحت آن از حدود 100 تا 110 کیلومتر مربع متغییر است . حدود کویر یا دریاچه میقان در سال های مختلف بر حسب بارندگی متغییر است و محیط آن از 16 تا 24 کیلومتر تفاوت می کند . آب دریاچه شور است . محدوده دریاچه میقان از جهت اقلیمی دارای زمستان های معتدل است ، همین ویژگی سبب می گردد که در پائیز و اوایل زمستان زیستگاه پرندگان بویژه پرندگان مهاجر باشد . پرندگان مهاجر از قبیل غاز و اردک و سرسبز در هنگام مهاجرت دسته جمعی از سرزمین های سردسیری در مسیر مهاجرت خود به جنوب ایارن ، حدود 2 ماه از آبان تا آذر را در محدوده این دریاچه بسر می برند . دریاچه های مصنوعی در سطح استان بجز دریاچه های پشت سرهای دلیجان و ساوه و بند نیمور ، تعدادی دریاچه مصنوعی در پشت سرهای خاکی به وجود آمده که تمام آنها از جاذبه های جنوب ایرانگردی محسوب می شوند . یکی از این دریاچه ها که همیشه پر آب است دریاچه دربند جمال آباد قره کهریز است . از اراک تا جمال آباد حدود 30 کیلومتر جاده آسفالته است . این دریاچه از رود آب های کوهستان های قره کهریز و کوه شمس آباد و بویژه دو قنات بسیار پر گردیده که طول آن حدود 2 کیلومتر با عرض یک کیلومتر است . دریاچه همیشه پر از آب شیرین بسیار گوارا است . امکان قایق رانی داشته و حتی در تابستان می تواند از تفرجگاه های بسیار زیبای استان باشد . تالاب هفته عمارتاین تالاب در بخش کزاز ، کنار روستای عمارت و نزدیک روستای هفته از توابع سربند است . این دریاچه یا چشمه بسیار بزرگ در ثبیت آب رودخانه چرّا جنبه حیاتی داشته و گذشته از زیبایی های چشمگیر طبیعی آن از جنبه های زیست محیطی و توریسم دارای اهمیت فراوان است . این تالاب یکی از زیستگاه های خوب پرندگان ( چه مهاجر و چه بومی ) از قبیل اردک و غاز بوده که در حفظ اکوسیستم جانوری و گیاهی نقش مهمی را دارا است . تالاب هفته عمارت گذشته از تأثیر فوق در تعدیل درجه حرارت و رطوبت منطقه موثر است غار قلعه جوق این غار در نزدیکی روستای چهرقان از توابع بخش وفس اراک در کوهی به نام قوزی قشلاق واقع شده است . این غار به وسیله انسان و در دل کوه حفر شده و دارای سه مدخل است . در گذشته نردبانی در پای آن قرار داشت که رفتن به درون آن را آسان می نمود . لیکن امروز آن نردبان از بین رفته است و بدون وسایل کوهنوردی رفتن به درون آن ممکن نیست . برخی معتقدند که این غار به منظور دفن مردگان بوده است و در واقع باید آن را آرامگاه دانست . به عقیده باستانشناسان این مقبره ها مربوط به دوره مادها بوده است . غار آسیلی نزدیک روستای امان آباد است . و در مغرب انجدان قرار دارد . طول کلی غار 5/73 متر و عرض آن 8 متر می باشد . در آن حوضچه هایی قرار دارد که دیواره های آن یک پارچه از مواد آهکی و بلورهای منشوری استالاکتیتی پوشیده شده است . مدخل آن با دو دریچه دایره شکل است که ستونی به محیط یک متر ، دیواره وسطی این دو دریچه را تشکیل می دهد . غار میلانون یا گلوچه بالا غار مزبور دارای دو دهانه می باشد یکی مایل است که راه عبور و رسیدن به انتهای آن است و دیگر عمدای است که در حدود 3 متر بالاتر از دهانه اولی قرار دارد . غار طاق رچه این غار از غار آسیلی به انجدان نزدیک تر است . دو درخت بزرگ مقابل دهانه آن روییده و منظره زیبایی به غار داده است . طول غار 22 متر عرض میانه آن 7 متر ، عرض انتهای آن 11 متر و ارتفاع غار 3 متر می باشد . دهانه غار رو به جنوب می باشد . غار گیوه کش گیوه کش غار کوچکی است . طول غار 9 متر و عرض آن 6 متر و ارتفاع آن 5/1 متر است . عرض دهانه نیز 4 متر است که در قسمت شرق انجدان قرار دارد . غار شغال دره غار شغال دره11 متر طول ، 2 متر عرض و 3/1 متر ارتفاع دارد و در دامنه کوه کلوپ جهنم قرار دارد . ( بنابر اظهار اهالی روی این کوه در فصل زمستان برف باقی نمی ماند که بدان لقب جهنم داده اند غار هین هو از غارهای رشته کوه سفید خانی است . مدخل غار بسیار باز و ارتفاع آن زیاد است اما عمق کمی دارد . غار علی خورنده _ غار دربر که در تفرش قرار دارند . غار کهک _ غار سرجوان در دلیجان واقع هستند که غار سرجوان جنبه زیارتگاهی دارد  غار شاه بلبل این غار در کوه های شرقی شهرستان محلات ( بین خورهه و دلیجان ) واقع شده است . این غار دارای چشمه ای کم آب است و از نظر مذهبی برای اهالی منطقه غاری مقدس است  غار کوه ساوه این غار در شمال غربی شهرستان ساوه و بالاتر از مقبره اشموئیل پیغمبر واقع است غار سوراخ گاو در شمال غربی روستای خورهه واقع است . غار یکه چاه : در جنوب شرقی محلات واقع است . غار گدار چشمه : در کوه ارده و در جنوب نیمور محلات قرار دارد . غار سرچشمه : در شمال محلات و در کوه سرچشمه واقع است . غار کشه ریز : در شمال غرب شهرستان محلات و در کوه فیروز کوه واقع است  منطقه حفاظت شده هفتاد قله کوهستان های مشهور به هفتاد قله به مساحت 82125 هکتار بین شهرهای اراک و محلات و خمین واقع شده است . با توجه به ویژگی زیستگاهی و ارزش های مربوط به حیات وحش ، این منطقه به عنوان نمونه ای بارز از یک اکوسیستم کوهستانی به شمار می رود . ارزشهای زیستگاهی کوه های این منطقه باعث شده است که از زمان های قدیم یکی از بهترین شکارگاه های کشور محسوب می شود . در یکی از دره های بسیار زیبای هفتاد قله بنام دره چکاب که این نام به خاطر چشمه ای به همین اسم است سنگ نبشته ای موجود است که می رساند این منطقه از قدیم شکارگاهی معروف بوده است . از شکارهای بزرگ این مناطق می توان به : قوچ و میش ، کل و بز ، آهو و پلنگ ، گراز که این نوع شکارها بیشتر در کوهستان ها بسر می برند اشاره کرد . شکار کوچک پرندگان از قبیل : غاز خاکستری ، اردک ، لک لک سفید ، بلدرچین ، هوبره ، فاخته ، قمری ، کبوتر چاهی ، کبوتر کوهی ، عقاب طلایی ، کرکس مصری ، هما و دال اشاره کرد . منطقه غربی اراک شامل کوه های چرّا و وفس این کوهستان ها با پوشش گیاهی بین 25 تا 60 درصد و آب فراوان از شکارگاه های خوب استان است . شکارگاه های معروف آن عبارتند از : کوه کوچک زار ، کوه خشکه ، کوه لجور ، از شکارگاه های مهم آن : کوه وحش ، شکار آنجا عبارتند از : قوچ و میش _ آهو و گرگ _ روباه و خرگوش و از پرندگان کبک و تیهو و با قرقره و فاخته است . منطقه سربند منطقه سربند بیشتر تپه ماهور است و یکی از شکارگاه های خوب استان است . ارتفاعات آن عبارتند از : دواریجان ، گونه ، چوبدر علیا ، چوبدر سفلی ، دو آب ، با زمستان سرد و تابستان معتدل از بهترین شکارگاه های قوچ و میش بویژه کبک است . دره مالیمر و باغ سماق لو از مناطق بسیار زیبای استان بوده و دارای دره های سرسبز و چشمه های فراوان است . شکار آنجا قوچ ، میش و کبک و تیهو می باشد . از چشمه های معروف آن سیب در است .

آرامگاه ها ،امامزاده ها و زیارتگاه ها درشهرستان اراک

امامزاده حوا خاتون موت آباد بنای تاریخی امامزاده حوا خاتون واقع در قریه موت آباد در 15 کیلومتر شمال اراک و در مسیر بزرگراه این شهر به قم واقع گردیده است. بنا به سنگ نبشته موجود در امامزاده بنای اولیه این امامزاده در سال 487ه.ق. ساخته شده است. بنای امامزاده از سه بنای مجزا تشکیل شده است. ایوان رفیع این بنا به ارتفاع تقریبی پنج متر می باشد. قسمتی از این بنا نمایی شبیه به صلیب یونانی داشته بازوهایش به طاقنما و تقاطع آن به گنبد آجری منتهی می گردد. اهمیت این بنا به گنبد هرمی شکل آن است که دارای 12 ترک بوده و تزئینات کاشیکاری زیبایی داردآرامگاه ها امامزاده ها و زیارتگاه ها عمده تزئینات این بنا همان کاشیکاری و آجر کاری گنبد است به ارتفاع تقریبی پنج متر می باشد همچنین در این امامزاده چند سنگ نبشته موجود است که یکی از آنها تاریخ ساخت امامزاده را 487 ه.ق. نشان می دهد عمده مصالح این بنا شامل : کاشی، آجر، سنگ و ملات می باشد.آرامگاه ها امامزاده ها و زیارتگاه ها بنا به روایات و قول سالمندان آبادی شاه طهماسب در لشکرکشی ای که به منظور جنگ با عثمانیان در پیش داشته از کنار این ابادی گذشته و دستور مرمت گنبد این بنا را داده که خود نشان دهند تعمیرات این بنا در دوره های مختلف می باشد. بنای امامزادگان عبدا... و آمنه خاتون اراکاین بنا واقع است در محله عباس آباد اراک و در حاشیه خیابان شهید بهشتی قرار گرفته و زیارتگاه عموم می باشد این اثر با هسته معماری اولیه شهرسلطان آباد اراک یعنی مجموعه بازار و محله های حصار و قلعه فاصله داشته ولی به سبب توسعه و گسترش اراک اکنون با سایره محله ها پیوند دارد. بر اساس و قضنامه سنگی موجود در دیوار امامزاده دو تن از فرزندان امام موسی کاظم به نامهای شاهزاده عبدا.. و خواهر وی آمنه خاتون در داخل بنای نامبرده آرامیده اند. بر اساس و قضنامه مذکور که متعلق به سال 255 ه.ق. می باشد در آن زمان بنای امامزاده در جنوب شهر سلطان آباد قرار داشته و شخصی به نام یعقوب بن ابراهیم انجدانی یکی از صاحب منصبان لشگری دوره قاجار قلعه باغ مشجری جهت دخل و خرج آن وقف کرده است. هیچگونه مدرک یاسند معتبری درارتباط با سازنده این بنا و تاریخ آن وجود نداشته و تا حال برای شناسایی تاریخ دقیق این بناگمانه زنی ای نشده است مع الوصف احتمال می رود که قسمت چهار تاقی شکل بنا به احتمال در دوره صفویه ساخته شده ولی درباره تاریخ احداث سردابه همچنان نمی توان تاریخی را پیشنهاد کرد فرم و نوع تاق و تویزه به سبک اصفهانی و دوره صفوی می باشد. بنای اولیه این اثر مربوط است به یک سردابه و نیز طرح یک معماری چهار تاقی شکل که بر روی این سردابه بنا شده است شکل سردابه بنا مدور و فاقد راه پله ورودی بوده و پایه و شالوده آن به ارتفاع حدود 60 سانتیمتر از سنگ ولی بقیه آن از آجر تشکیل گردیده است. این بنا دارای هسته ای مرکزی و الحاقاتی در شرق و غرب می باشد هسته مرکزی شامل یک چهار تاقی است با پلانی چلیپا شکل که در زیر آن سردابه قرار گرفته است در شرایط فعلی گنبد بنا یک پوش بوده و در هر سمت پایه گنبد یک نورگیر وجود داشته که در دوره های بعد آنها را تیغه کرده اند. بنیان اصلی بنا خشت بوده ستونهای آن بسیار حجیم و این افزایش حجم باعث شده تا دالان کوتاهی در چهار طرف زیر گنبد خانه بوجود آید در زیر گنبد و در قسمت فوقانی دیوارها بقایای نقاشی باقمیمانده که موضوعات آنها برگ، گل بوته و درخت سرو با رنگهای سیز و زرد و قهوه ای ومشکی می باشد. بقاع متبرکه هفتاد ودوتن ساروقبقعه هفتاد و دو تن در فاصله 60 کیلو متری شمال غربی شهرستان اراک در روستای ساروق قرار دارد . در مدخل ورودی روستا قبرستان عمومی است که این بنا در میان آن بوسیله دیوار گلی محصور گردیده و شباهت به باغ بزرگی دارد . بر اساس شواهد و مدارک موجود بناهای مذکور حداقل مربوط به قرن ششم هجری قمری که علاوه بر هیئت کلی بنا وجود ضریحهای چوبی کتیبه دار با تاریخ های واضح بر روی آنان موید این نظر است , البته تاریخ بنا قطعا باید پیش از آن باشد که این مطلب نیاز به پژوهش و بررسی اساسی در مجموعه دارد. سطح دو بنای موجود از کف محوطه حداقل یک متر پائینتر گرفته شده , شکل کلی گنبدها با پلانی چهار ضلعی است که بوسیله گوشواره ها پلان تبدیل به هشت و سپس به شانزده گردیده سطح داخلی گنبدها با گچ پوشیده شده و روی آن با خطوط کوفی منقوش گردیده است. وجود خط نوشته هائی از نوع نسخ بر روی دیواره های داخلی و بر روی صندوق های چوبی مقابر و درهای چوبی از لحاظ تعیین قدمت و تاریخ بنا و سازندگان و مدفونین بسیار حائز اهمیت می باشد بر روی درب یکی از گنبدهای این مجموعه که دربی چوبی و ساده است در سطح بیرونی چهار ضلع آن سوره مبارکه آیت الکرسی منقوش است , و سپس در قاب داخل آن , صلوات کبیره با عنوان " اللهم صلی علی النبی و الوصی......." قرار گرفته , این درب دارای تاریخ ( سنه 987 ) است در یکی از گنبدهای این مجموعه گویا هفت قبر وجود دارد که در آنها سه صندوق چوبی دیده می شود و دو صندوق چوبی آن دارای کتیبه ای است که در یکی از آنها متن آن چنین شروع می شود : " امر هذالمرینه سبحان .......". یکی از زیباترین قسمتهای این گنبد محراب بسیار ارزشمندی است که بر روی دیوار جنوبی قرار دارد , سطح محراب بطور کامل دارای نقاشی است و رنگ طلائی در آن استفاده گردیده است بقعه شاه قلندر روستای انجدانبقعه فوق واقع است در روستا انجدان که در 27 کیلومتری جنوب شرقی شهر اراک قرار دارد. این بنا مربوط به شاه عبدالاسلام معروف به شاه قلندر فرزند شاه مستنصر با ... دوم شاه غریب می باشد که بعد از وفات پدرش ریاست فرقه اسماعیلیع را به عهده داشته و به احتمال زیاد مربوط به دروه ایلخانی می باشد. این بنا دارای پلانی هشت ضلعی است که در چهار ضلع آن ورودیها قرار گرفته اند سه ورودی از چهار ورودی مذکور بسته و فقط ورودی ضلع جنوبی که دارای ایوان الحاقی می باشد و است. در چهار ضلع داخلی آرامگاه طاقنماهای بلندی کار شده که فضای معماری داخلی را از یکنواختی بیرون آورده است. گنبد بقعه دو پوش و آجری بوده و پوشش خارجی آن به شکل هرمی شانزده ترک می باشد . ساقه گنبد دارای شانزده ضلع و چهار نورگیر با پنجره های مشبک چوبی در چهار جهت اصلی است در بعضی از قسمتهای بیرونی پی دیوار تا ارتفاع تقریبا" 5/1 متر از سنگ لاشه ساخته شده است. تزئینات این بنا شامل رسم بندی و گچبری سر در ایوان ورودی اصلی می باشد لازم به ذکر است ارتباط با پشت بام با یازده پله از ضلع شرقی بر قرار می شود مصالح عمده این بنا شامل :آجر ، ملات گل ، گچ ، سنگ و غیره می باشد مقبره حاج آقا محسن اراکی آرامگاه و مقبره حاج آقار محسن اراکی در یکی از دروازه های قدیمی شهر اراک که به دروازه شهرجود معروف می باشد واقع شده است. تاریخ ساخت آرامگاه فوق در سال 1273 ه.ق. بر می گردد زمانی که شخص حاج آقا محسن اراکی اقدام به بنای مقبره ای مناسب با گنبد و ایوان برای محل مدفن و الدین مکرمه اشت می نماید پس ا ز وفات خود حضرت نیز ایشان در کناره قبور پدر و مادر گرامیشان بخاک سپرده می شوند. علت معروفیت حاج آقا محسن اراکی به واسطه خدمات علمیه ایشان می باشد که شامل قضاوت در اراک و نواحی آن برگزاری حوزه درس و بحث و موقوفات بسیار زیاد ایشان می باشد. عمده ترین خدمت ایشان تاسیس حوزه علمیه قم می باشد که در این راه سهم بسیاری داشته اند. بنای مورد نظر از اثار دوره قاجاریه بوده و دارای گنبدی کوتاه و عرقچین آن شکل منظمی دارد پلان اثر فوق چند ضلعی بوده و درب ورودی اصلی از قسمت جنوب می باشد اصل بنا از یک ایوان آجری که رو به جنوب ساخته شده و اطاق آرامگاه و همچنین دو اطاق در دو سوی ایوان و نیز دو اطاق دیگر در دو طرف آرامگاه تشکیل شده است. داخل ایوان با کاشی معقلی در رسم بندیها کار شده کاشیها به رنگهای زرد، آبی ، سفید و مشکی است و نقشها شامل پنج پری، تزنجهای ترکیبی و سه پری و هفت پری می باشند. از اراه ایوان کاشی خشتی هفت رنگ با رنگهای متنوع بوده و زیر گنبد در داخل مقبره نیز با کاشی معقلی و با رنگهای ذکر شده فوق تزئین یافته است. ازاره نیز مانند ایوان دارای کاشی خشتی هفت رنگ می باشد.